در تاریخچه کاخ نیاوران عنوان شده که در سال 1347 مورد استفاده شاه و خانواده اش قرار گرفت. در واقع ایده ساخت معماری کاخ نیاوران از دوران قاجار می‌آید. فتحعلی شاه به دلیل آب و هوای بسیار خوب این منطقه که در آن زمان خارج از شهر تهران به حساب می‌آمده، دستور می‌دهد باغی را بسازند که مساحت آن از کاخ امروزه بسیار کمتر بوده است.
این کاخ در میدان نیاوران یا اسم امروز آن شهید باهنر قرار گرفته و تبدیل به مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران شده است. این مجموعه دارای 11 هکتار وسعت است که از نظر پوشش گیاهی و فضای سبز بسیار غنی و زیبا می‌باشد. مجموعه کاخ نیاوران که پس از انقلاب اسلامی به مجموعه‌ای موزه‌ای تبدیل شده است تا سال ۱۳۷۸ با مجموعه سعدآباد بطور مشترک اداره می‌گردید و از آغاز سال ۱۳۷۹ رسما مستقل شد.
تاریخچه کاخ نیاوران
درکنار روستایی که «گُرده وی» یا «گُرده به» خوانده می‌شد و در نیاوران امروز قرار داشت به جای نیزاری که در همسایگی روستا واقع بود باغ را ساختند. باغ ییلاقی فتحعلی‌شاه که در جای نیزار ایجاد شد را «نی آوران» نامیدند که بعدا به نام «نیاوران» تغییر پیدا کرد. بعد از فتحعلی‌شاه پادشاهان دیگری مانند محمدشاه و ناصرالدین‌شاه دستور ساخت بناهایی را در معماری کاخ نیاوران دادند. در دوران قاجار آخرین بنایی که به این باغ اضافه شد، کوشک احمدشاه بوده است.
در زمان محمدرضاشاه برخی از بناهای کوچک خراب می‌شوند و به جای آن کاخ بزرگی با سبک معماری مدرن ساخته می‌شود. این بنا دارای دو طبقه و یک نیم‌طبقه است که در قسمت شمال شرقی باغ نیاوران قرار دارد. کاخ نیاوران دارای 9000 مترمربع مساحت است. معمار این بنا محسن فروغی، مهندسین مشاور آن عبدالعزیز فرمانفرماییان و همکاران و سازنده آن شرکت ماپ بود. معمار این بنا برای آن طرح ایرانی را ارائه می‌دهد.
دستور ساخت این بنای مدرن در سال 1337 توسط محمدرضا شاه داده شد. در ابتدا، کاربری که برای این کاخ در نظر داشتند مربوط به پذیرایی‌های سلطنتی و اقامت مهمانان عالی رتبه بود اما در هنگام ساخت بنا تغییراتی در آن ایجاد کردند و آن را به مکانی برای اقامت خانواده شاه و خود او تبدیل کردند. در سال 1346 ساخت کاخ تمام شد و در سال 1347 مورد بهره‌برداری قرار گرفت.
کاخ نیاوران بعد از انقلاب اسلامی
اکنون محوطه کاخ شامل کاخ اختصاصی نیاوران، کاخ صاحبقرانیه، کوشک احمدشاهی و گلخانه‌ها و مدرسه اختصاصی پهلوی می‌باشد. این کاخ در سال ۱۳۶۰ به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تحویل داده شد. در سال ۱۳۶۵ کاخ موزه نیاوران برای اولین بار گشایش یافت. در سال ۱۳۶۸ مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی در محل مدرسه اختصاصی راه‌اندازی شد و یک سال بعد فضاهای جانبی آن به خوابگاه پسران اختصاص یافت. در سال‌های بعد موزه جهان نما (۱۳۷۶)، کاخ صاحبقرانیه (۱۳۷۷) و کوشک احمدشاهی (۱۳۷۹) نیز در معرض بازدید عموم قرار گرفت.
در سال‌های اخیر این کاخ به مدت 6سال به منظور انجام عملیات مرمت شامل ترمیم گچ‌کاری‌ها، آینه‌کاری‌ها، مبلمان، پرده‌ها و دیوارکوب‌های پارچه‌ای، نقاشی، تعمیر سقف و راه‌اندازی سقف متحرک، به راه انداختن سیستم مداربسته، ترمیم کف‌پوش‌ها، به راه انداختن آسانسور، ایجاد سیستم هواساز، سرویس سیستم برق، بسته بود. تمامی این عملیات در صورتی انجام شدند که خدشه‌ای به اصالت معماری کاخ نیاوران وارد نشود.
معماری کاخ نیاوران تهران
معماری کاخ نیاوران که برای سال‌ها محل زندگی محمدرضا شاه پهلوی و خانواده او بود، به گونه‌ای است که ساختاری چهار ضلعی دارد و از دو طبقه کامل و یک نیم‌طبقه تشکیل شده است. معماری این بنا ایرانی به همراه استفاده از تکنیک‌های مدرن است. می‌توان تزئیناتی که در این ساختمان بکار رفته شده و کار استاد عبداللهی (گچ‌کاری)، استاد علی‌اصغر (آینه‌کاری) و استاد کاظمپور و ایلیا (کاشی‌کاری نمای بیرونی) بوده را ترکیبی از هنر پیش از اسلام و بعد از اسلام دانست. ویژگی به خصوص این بنا این است که سقف آن از وسط باز می‌شود و جنس آن از آلومینیوم است. برای کف آن از سنگ گرانیت سیاه استفاده شد. طراحی و اجرای دکوراسیون داخلی و مبلمانی که در این ساختمان است به عهده یک گروه فرانسوی بود.
سقف متحرک کاخ نیاوران
کاخ نیاوران نیز همانند دیگر کاخ‌های خانواده سلطنتی زیبایی‌های خیره‌کننده منحصر به فرد خود را دارد اما جالب است بدانید که معماری کاخ نیاوران یک تفاوت اصلی با دیگر کاخ‌های مشابه‌اش دارد که این تفاوت در سقف آن ظاهر شده است!
به گفته معاون فنی و اجرایی مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران، این سقف که همزمان با ایجاد معماری کاخ اصلی ساخته شده، برای نشان دادن آسمان بوده است و در واقع به شکل یک سرسرا در ورودی طراحی و اجرا شده است. حیاط همه‌ی فضاها در قدیم دارای هشتی بوده‌اند، باز شدن سقف کاخ نیاوران نیز نشات از تلفیق سنت و مدرنیته در این بناست.
وی درباره این سازه توضیح داد که محسن فروغی به عنوان پیشتاز استفاده از نور طبیعی در معماری، معمار کاخ اختصاصی نیاوران بود، بنابراین با الهام از این سبک، برای این کاخ سقف متحرک و بازشویی طراحی کرد که علاوه بر زیبایی و تهویه هوای آن، در مواقعی نور کاخ را نیز تأمین می‌کرد.
سازه اصلی روی سقف متحرک کاخ اختصاصی نیاوران از نوع شیروانی آلومینیومی و دارای تابلو فرمان الکترو مکانیکی سه فاز با کنتاکتورهای قدرت و همچنین مجهز به سیستم کنترل فاز جهت جلوگیری از دو فاز شدن سیستم موتور گیربکس و سوختن سیم‌پیچ الکترو موتور است. این سازه علاوه بر داشتن اهرم دستی، مجهز به فیوزهای مینیاتوری سه فاز جهت روشن و خاموش شدن و همچنین دکمه‌های start و stop جهت فرمان دادن به سقف برای باز و بسته شدن است. همزمان با روشن شدن الکترو موتور، سقف از وسط به دو نیم باز می‌شود و روی ریل‌های ثابت حرکت می‌کند. علاوه بر داشتن دکمه توقف، این ریل مجهز به فاینال سوئیچ‌هایی در ابتدا و انتهای خود است که به محض تماس قرقره‌های رولیک متحرک سقف به آنها، از حرکت باز می‌ایستند.
فضای بیرونی کاخ نیاوران
پیش از ورود، وقتی از بیرون نگاهی به معماری کاخ نیاوران می‌اندازیم، ستون‌های بلند و سفید رنگی را می‌بینیم که بالا رفته‌اند و علاوه بر حفظ استقامت بنا، جلال و شکوه این سازه عظیم را یادآور می‌شوند. ستون‌ها با عبور از کنار بالکن‌هایی که در طبقه دوم قرار دارند زیر سقف کاخ به پایان می‌رسند. بالکن‌ها هرکدام مخصوص اتاق خاصی بوده و با ایستادن در این بالکن‌ها می‌توان شاهد منظره زیبایی از باغ ۹هزار متری بود. کاخ نیاوران دارای دو طبقه اصلی و نیم‌طبقه‌ای در وسط با سبکی مدرن است.
طبقه اول کاخ نیاوران
در سرسرای اصلی طبقه اول کاخ نیاوران مجموعه ای از قالی های دستبافت ایرانی دیده می شود که ازمهم ترین آنها می‌توان به فرش مصور چهره پادشاهان و مشاهیر ایران از دوره هخامنشی تا قاجار، بافت کرمان اشاره کرد. مجموعه‌ای از ظروف چینی سده نوزده فرانسه با نقش ناپلئون و خانواده سلطنتی نیز در یکی از راهروهای این طبقه نگهداری می‌شود. بخش فروش محصولات فرهنگی نیز در سمت چپ ورودی طبقه اول کاخ نیاوران قرار دارد.
معماری کاخ نیاوران از نظر فضای داخلی به این صورت است که طبقه اول به مهمانان و پذیرایی از آنها اختصاص یافته است یعنی در این طبقه اتاق‌های مختلفی از جمله تالار آیینه، سینمای خصوصی، اتاق غذاخوری، اتاق پذیرایی و سالن‌های جانبی قرار دارد.
این اتاق‌ها اکثرا دارای پنجره‌های بلند و بزرگ هستند تا روشنایی فضا را به حداکثر مقدار ممکن برسانند. طراحی داخلی در معماری کاخ نیاوران مبتنی بر استفاده از ایده‌های مدرن باستان‌شناسی ایرانی است و تزئیناتی که در این فضا انجام شده است، ترکیبی از هنر دوره‌های قبل و بعد از اسلام را یادآور می‌شود. به عنوان مثال در کنار تمام اشیا مدرن و لوکسی که در این فضا قرار دارند، می‌توان گچ‌کاری‌های بی‌نظیری را روی دیوارها و سقف مشاهده کرد که کار دست استاد عبداللهی، یکی از معروف‌ترین گچ‌کار‌های آن زمان می‌باشد. همچنین در معماری کاخ نیاوران آینه‌کاری‌هایی به چشم می‌خورند که کار استاد علی‌اصغر هستند. کاشی‌کاری‌هایی که در بیرون و در ورودی کاخ نیز جلب توجه می‌کنند، نتیجه زحمات استاد کاظمپور و ایلیا هستند که همگی نشان دهنده ترکیب هنر اسلامی در دوره‌های مختلف است.
فرش مشاهیر کاخ نیاوران
يكی از خصوصيات بارز این فرش، نوع لباس و نحوه نشستن پادشاهان است. تصاوير با ظرافت و دقتی خاص طراحی شده‌اند. به گونه‌ای كه در آن پرسپكتيو به خوبی دیده می‌شود. طرح‌های منقوش شده بر این فرش به تصاوير شاهان محدود نمی‌شود. در اين شاهكار زيبا، طرح‌هايی از نقوش ايرانی اعم از گل و گياهان و طرح‌های شاعرانه دیده می‌شود. این نقوش برگرفته از كتاب‌های مشهور همچون عجم نوشته فرصت‌الدوله شيرازی هستند.
با توجه به اینکه طراحی فرش در زمان سلطنت احمد شاه انجام شده، بهترین قسمت فرش، به تمثال شاهان قاجار اختصاص یافته است. باید گفت از نظر دیداری بهترین بخش از فرش، گوشه سمت راست پایین آن است. از این رو تصویر احمد شاه از سایر پادشاهان بزرگ‌تر طراحی شده تا جایگاه شاخص وی در آن دوران را نمایان سازد.
علاوه بر پادشاهان ایران، وجود تصاویری از پیامبرانی چون حضرت موسی، سلیمان و عیسی در کنار فلاسفه‌ای چون کنفوسیوس و سقراط به وجه بین‌المللی این اثر هنری افزوده است. از دیگر چهره‌های جهانی این فرش باید به اسکندر، سزار، کنستانتین، گیوم‌تل، لویی‌نهم و کریستف کلمب اشاره کرد.
سینمای خصوصی کاخ نیاوران
سینمای خصوصی از دیگر بخش‌های مدرنی است که در معماری کاخ نیاوران مورد توجه همگان واقع شد. این بخش در فضایی با ابعادی حدود ۴۰۰ متر مربع قرار گرفته است و در آن علاوه بر صندلی‌های راحتی که به رنگ سبز فسفری کمرنگ می‌باشند، می‌توان شاهد اتاق آپارات و فضای مخصوص پخش و تماشای فیلم بود. کف‌پوش کرم رنگ و لوستر آویز سراسری مجموعا فضایی آرامش‌بخش برای تماشای فیلم را فراهم کرده اند.
اتاق غذاخوری کاخ نیاوران
اتاق غذاخوری در طرح معماری کاخ نیاوران در ضلع جنوب شرقی و در طبقه اول قرار دارد. در این اتاق که وعده‌های غذایی صبحانه، نهار و شام صرف می‌شود، میز بزرگ ۲۴ نفره‌ای قرار دارد که ظروف آن ساخت کارخانه‌های رزنتال و باواریا (آلمان)، باکارا (فرانسه) و موزر (چکسلواکی) به سفارش دربار پهلوی است. همچنین شمعدان‌ها و ظروفی که با طلا و نقره تزئین شده‌اند، از کشورهایی مثل انگلستان متعلق به قرن ۱۹ میلادی وارد ایران شده و روی این میز قرار گرفته‌اند.
اتاق پذیرایی کاخ نیاوران
اتاق پذیرایی که اصلی‌ترین اتاق حضور مهمانان دربار بوده است، با چندین دست مبل و صندلی نفیس، پر شده است. تمام این مبل‌ها و صندلی‌ها ساخت کشورهای فرانسه و آلمان بوده و به دستور دربار برای این کاخ طراحی شده‌اند. همچنین دیوارهای این اتاق با تابلو‌های نفیس و ارزشمندی از هنرمندان بین‌المللی تزئین شده است. علاوه بر این آثار ارزشمند و بین‌المللی، دو نقاشی از محسن فروغی، مهندسی که معماری کاخ نیاوران را برعهده داشت و بهمن محصص بر روی دیوارها مشاهده می‌شود.
فرش‌هایی که در این اتاق مورد استفاده قرار گرفته‌اند، بافت اصفهان و یا کرمان بوده و از جنس نخ و کرک اعلا به صورت دست بافت تهیه شده‌اند.
در گوشه‌ای از این اتاق نیز یک پیانو آلمانی که در سال ۱۹۶۷ از طرف سفارت آلمان به شاه هدیه شد، مشاهده می‌شود. در نهایت ترکیب رنگی دیوارها، پرده‌ها و مبل‌ها به گونه‌ای است که همخوانی بی‌نظیری با هم دارند و نشان می‌دهند که معماری کاخ نیاوران چه از منظر معماری فضای خارجی و چه از منظر معماری فضای داخلی، کاری شگرف و مثال‌زدنی است.
نیم طبقه دوم کاخ نیاوران
وقتی از پله‌هایی که در طبقه اول قرار دارند بالا رفته و به طبقه دوم نزدیک می‌شویم، در این میان شاهد یک نیم‌طبقه در فضای میانی هستیم که از آن به عنوان فضای کاری یاد می‌شود. زیرا این نیم‌طبقه شامل اتاق‌های متعدد مختلفی مانند اتاق کار شاه، دفتر، اتاق کنفرانس، اتاق دبیر می‌باشد.
آثار ارزشمندی از جمله مجسمه بودا (حجاری متعلق به قرن سوم میلادی)، صفحه‌هایی از زندگی بودا (کنده‌کاری روی سنگ، متعلق به سده سوم میلادی) و آثار عاج هندی، دیده می‌شود. در بخش دیگری از نیم‌طبقه دوم کاخ نیاوران مجموعه لباس های نظامی و شخصی و نشان های محمدرضا پهلوی نگهداری می‌شود.
نقاشی صحنه‌ای از دربار کریم‌خان زند متعلق به ۱۱۹۲ هـ.ق در پله‌های طبقه دوم جلب توجه می‌کند. اتاق کار فرح دیبا نیز درنیم طبقه دوم مجموعه کاخ نیاوران واقع شده است.
طبقه دوم کاخ نیاوران
اتاق نشیمن (با میز تحریری به سبک لویی شانزدهم، متعلق به سده ۱۸فرانسه)، اتاق استراحت نیمروزی (با تابلو فرش‌هایی از چهره تاج‌الملوک و رضاخان)، اتاق خواب شاه و فرح، اتاق آرایش فرح، اتاق لباس‌های فرح (با لباس‌های سوزن دوزی بلوچستان)، اتاق مطالعه و اتاق «استراحت و نشیمن» فرحناز (با سرویس بهداشتی مجزا)، اتاق ندیمه، اتاق نشیمن و استراحت علیرضا (با سرویس بهداشتی مجزا) و اتاق مطالعه او (با مجموعه ای از نشان‌های ناوگان‌های نیروی دریایی).
در این طبقه سرتان را بالا کنید و نگاهی به سقف بیندازید احتمالا از دیدن ساختار عجیب و جالب آن که شبکه‌بندی‌هایی از جنس آلمینیوم است، تعجب می‌کنید زیرا همان‌طور که گفتیم این کاخ یک تفاوت جالب و عجیب با دیگر کاخ‌ها همانند کاخ گلستان و کاخ صاحبقرانیه دارد و آن این است که این سقف شبکه‌بندی سقفی متحرک است و در روزهای آفتابی می‌توان آن را کنار زد و از آسمان آبی و آفتابی لذت برد!
عمارت کوشک احمدشاهی کاخ نیاوران
عمارت کوشک احمدشاهی در میان باغ نیاوران بنا شده است. عمارت کوشک احمدشاهی، اواخر دوره قاجار جهت خوابگاه ییلاقی احمدشاه در میان باغ نیاوران با مساحتی بالغ بر ۸۰۰ متر در دو طبقه با سقف شیروانی بنا گردید.
از ویژگی های عمده بنای کوشک احمدشاهی تزئینات و نمای آجری به کار رفته در سرتاسر نمای بیرونی آن است. آجرها از نوع منقوش قالبی با طرح های متنوع به رنگ نخودی است. ورودی بنا در ضلع جنوبی قرار دارد که به وسیله چندین پله از کنار حوض بیضی شکل پوشیده از کاشی، به کوشک منتهی می‌شود.
طبقه همکف این کوشک از یک سالن بزرگ تشکیل شده که در میان این سالن حوضچه‌ای از جنس سنگ مرمر قرار دارد. در اطراف این حوض و در طول دو راهرویی که در این طبقه قرار دارند، شش اتاق مختلف مشاهده می‌شود. در طبقه دوم این بنا سالن مرکزی و یک ایوان سراسری و همچنین اتاق موسیقی به چشم می‌خورد. درون این بنای تاریخی نیز همانند دیگر کاخ‌ها، وسائل لوکس و تزئینی نفیس بسیاری قرار دارد که از جمله آنها می‌توان به عاج فیل، مجسمه‌هایی از جنس نقره، چوب اعلا و … اشاره کرد.
کاخ صاحبقرانیه کاخ نیاوران
کاخ صاحبقرانیه در ضلع جنوبی مجموعهٔ کاخ نیاوران قرار دارد. ناصرالدین در سال ۱۲۶۷ ﻫ.ق دستور داد ساخت کاخ نیاوران را در دو طبقه شامل شاه نشین، کرسی‌خانه، حمام و ۵۰-۴۰ دستگاه خانه هر کدام شامل ۴ اتاق و یک ایوان برای زنانش بسازند. او در سی و یکمین سال حکومتش خود را صاحب قران نامید و این کاخ را «کاخ صاحبقرانیه» نام نهاد.
پس از او، مظفرالدین شاه تغییراتی در ساختمان ایجاد و قسمتی از حرمسرا را خراب کرد. فرمان مشروطیت نیز در حیاط کاخ صاحبقرانیه، توسط او امضا گردید. در دوران پهلوی اول کاخ صاحبقرانیه برای برگزاری مراسم ازدواج محمدرضا پهلوی و فوزیه بازسازی می‌شود، اما به علت سرمای شدید آن سال مراسم در مکان دیگری برگزار می‌گردد.
تالار آبی کاخ نیاوران
سالن بزرگی در گوشه‌ای از کاخ است که اکثرا برای برگزاری مهمانی‌های خانواده سلطنتی مورد استفاده قرار می‌گرفت. از جمله یکی از بزرگترین مهمانی‌هایی که در این تالار برگزار شد می‌توان به مهمانی جشن سال نو اشاره کرد که اشخاصی همانند جیمی کارتر، رئیس جمهور سابق ایالات متحده در این مهمانی حضور داشتند. این اتاق به خاطر داشتن پرده‌ها و دیوارهای آبی رنگ و همچنین حضور یک آب‌نمای بزرگ روبروی در ورودی این تالار درون باغ در طراحی معماری کاخ نیاوران، به این نام شهرت یافته است.
امروزه از این تالار به عنوان موزه‌ای برای نمایش پارچه‌ها و لباس‌هایی که از خانواده سلطنتی به جا مانده است، استفاده می‌شود. همچنین چندین تابلو و اثر نقاشی مشهور نیز روی دیوارهای این تالار به نمایش گذاشته شده است.
موزه پارچه و لباس های سلطنتی کاخ نیاوران
تالار پذیرایی این کاخ امروزه به موزه پارچه و لباس‌های سنتی پهلوی تبدیل شده است. برخی از اشیای تزئینی این موزه بعد از بازگشایی برای اولین بار به نمایش گذاشته شده بودند چون برخی از وسایل تا قبل از پیروزی انقلاب در این تالار چیده نشده و برخی کارهای دکوراسیون این تالار نیمه‌تمام ماند. در سال 1356 جمی کارتر در مهمانی بزرگ شب سال نو میلادی در این تالار حضور داشته و می‌توان این مهمانی را از جمله مراسم مهم این تالار به حساب آورد. در ابتدا این تالار به دلیل رنگ آبی دیوارها، پرده ها و همچنین آب‌نمای روی به روی تالار، تالار آبی گفته می‌شد تا در سال 1391 به عنوان موزه پارچه و لباس های سلطنتی بازگشایی شد.
پارچه‌ها و لباس‌های بسیار ارزشمندی از زمان پهلوی باقی مانده که این تالار بهترین جا برای نمایش این‌ها است. این پارچه‌های متعلق به آسیا، اروپا و داخل ایران هستند و جنس‌های مختلفی دارند. برخی از آنها کار دست هنرمندان ایران است که از ارزش بسیار بالایی برخوردارند. برای آماده‌سازی این موزه کارهای ترمیمی بر روی اشیایی که در معرض دید قرار می‌گرفتند، انجام شد و در مورد هر پارچه و نوع دوخت آنها تحقیقاتی انجام شد تا بتوان اطلاعات درستی به بازدیدکنندگان داد.
موزه جهان نمای کاخ نیاوران
فرح دیبا از همان آغاز دهه ۱۳۴۰ به فعالیت‌های فرهنگی روی آورده بود. او علاوه بر خرید آثار هنری در سفرهایش به فرنگ، کارشناس‌هایی تمام‌وقت در پایتخت‌های فرهنگی مهم دنیا گماشت تا برایش از حراجی‌ها خرید کنند. بعدها برای نگهداری این آثار دستور ساخت دو ساختمان جدید در کنار کاخ نیاوران را داد. یکی از آنها، ساختمانی دو طبقه برای کتابخانه اختصاصی بود و دیگری ساختمانی برای نگهداری اشیای قیمتی اهدایی به فرح بود. ساختمان مجاور صاحبقرانیه (واقع در ضلع غربی آن) برای این کار انتخاب و در سال‌های اوایل دهه پنجاه دستخوش تغییر و بازسازی شد. این ساختمان در گذشته انباری برای حوضخانه آن بوده است. در سال ۱۳۵۵ شمسی، این ساختمان با چهار سالن در طبقه همکف و یک سالن در زیرزمین برای نگهداری اشیای هنری اهدایی به فرح دیبا یا خریداری شده توسط وی آماده شد و نام قدیمی تالار بزرگ و آینه‌کاری شده کاخ صاحبقرانیه را برای این قسمت انتخاب کردند: «جهان نما».
مرکز اسناد کاخ نیاوران
اسناد و اموال دربار شاهنشاهی در مرکز اسناد کاخ نیاوران موجود می باشد. اسناد به جای مانده در میان اموال و آثار مجموعه کاخ نیاوران، به دلیل نزدیکی و روایت بخش‌هایی از رویدادهای بیرونی و درونی دربار شاهنشاهی که مرتبط با تاریخ معاصر ایران بوده است، ارزش خاصی دارند که باید مورد توجه قرار گیرند. از همین‌رو در برنامه توسعه مجموعه فرهنگی تاریخی کاخ نیاوران بخشی از ساختمان کاخ اختصاصی نیاوران که پیش از انقلاب محل استقرار مستخدمین بوده و بعد از انقلاب به انبار تعدادی از اموال موزه‌ای تبدیل شده بود، مرمت و به منظور ایجاد مرکز اسناد کاخ نیاوران احیا و آماده گردید. این مرکز در تاریخ دوم خرداد ماه ۱۳۸۳ همزمان با هفته بزرگداشت میراث فرهنگی افتتاح گردید.
در پایان اگر علاقه‌مند به مقالات مربوط به آموزش معماری داخلی هستید، پیشنهاد می‌کنیم بخش آموزش رایگان معماری داخلی را از دست ندهید!
